تاثیر کود گاوی و کمپوست زباله شهری بر جذب فلزات سنگین و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی کاهو در یک خاک آلوده

خاک یکی از منابع طبیعی مهم و زیست بوم موجودات زنده می باشد. فعالیت های انسانی از جمله کشاورزی، فعالیت های صنعتی و استخراج معادن منجر به تخریب خاک می شوند. در این راستا، حضور انواع آلاینده های آلی و معدنی در خاک، یکی از چالش هایی است که انسان با آن روبرو می باشد. از میان آلایندها فلزات سنگین به دلیل غیر قابل تجزیه بودن و اثرات فیزیولوژیکی بر موجودات زنده و در پی آن تهدید سلامت انسان از طریق ورود به زنجیره غذایی در غلظت های کم نیز دارای اهمیت می باشند. از جمله این فلزات می توان به سرب، روی و کادمیم اشاره کرد. سلامت خاک های کشاورزی نقش بزرگی در سلامت جامعه بازی می کند زیرا محصولات کشاورزی جایگاهی اساسی در برنامه غذای افراد دارند. از این جهت رفع آلودگی های خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. کاهش قابلیت دسترسی فلزات سنگین توسط مواد آلی برای جذب توسط گیاه که نوعی تثبیت عناصر سنگین در محیط ریشه است را هوموسی شدن گویند که از طریق باند شدن این فلزات با گروه های کربوکسیل هومیک اسید صورت می گیرد. منابع تأمین مواد آلی برای خاک عمدتًا شامل کودهای دامی، بقایای گیاهی و انواع کمپوست می باشد. در این تحقیق تاثیر دو نوع کود آلی بر جذب فلزات سنگین سرب، روی و کادمیوم توسط کاهو از یک خاک آلوده طبیعی و یک خاک آلوده شده دستی مورد بررسی قرار گرفت. مقداری از خاک غیرآلوده بصورت مصنوعی با نمک های نیترات سرب، روی و کلرور کادمیوم آلوده شد. این آزمایش در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار و شش تیمار انجام شد. تیمارها شامل کمپوست زباله شهری و کود گاوی هر کدام در سه سطح (0، 5/0 و 1 درصد کربن آلی)، دو رقم کاهو (کونکوایستادور و گریزلی) و سه خاک بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که افزودن کمپوست زباله شهری و کود گاوی باعث افزایش عملکرد وزن خشک شاخساره در هر دو رقم کاهو شد. عملکرد وزن خشک شاخساره در هر دو رقم کاهو در تیمار خاک غیر آلوده بیشترین مقدار و در خاک آلوده مصنوعی کمترین مقدار بود. تیمارکمپوست زباله شهری در مقایسه با تیمارکود گاوی در رقم کونکوایستادور عملکرد وزن خشک ریشه بیشتری تولید کرد، با افزایش سطوح کودی وزن خشک ریشه کاهش یافت. تیمار کمپوست زباله شهری در مقایسه با تیمار کود گاوی باعث جذب بیشتر سرب و روی در شاخساره کاهو شد. اضافه کردن سطوح کودی به خاک باعث کاهش غلظت سرب در شاخساره هر دو رقم کاهو شد. تیمار کود گاوی در مقایسه با تیمار کمپوست زباله شهری باعث جذب بیشتر کادمیوم در شاخساره کاهو شد. اضافه کردن سطوح کودی به خاک باعث کاهش غلظت سرب در ریشه کاهو رقم کونکوایستادور شد. اضافه کردن سطوح کودی باعث کاهش غلظت روی و کادمیوم در ریشه هر دو رقم کاهو شد. فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز شاخساره هر دو رقم کاهو کشت شده در خاک غیرآلوده کمتر از کاهوی کشت شده در دو خاک آلوده بود. افزایش سطوح کودی به خاک باعث کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز شاخساره کاهو در هر دو رقم شد. فعالیت آنزیم کاتالاز درکاهوی کشت شده تحت تیمار کودگاوی بیشتر از کاهوی تحت تیمار کمپوست بود. افزایش سطوح کودی نیز باعث کاهش فعالیت آنزیم کاتالاز شاخساره کاهو در رقم گریزلی شد ولی در رقم کونکوایستادور تفاوت معنی داری ایجاد نکرد. کلمات کلیدی: آنزیم های آنتی اکسیدانی، فلزات سنگین، کاهو، کود گاوی و کمپوست زباله شهری